Güneydogu Anadolu Projesi (Gap), Türkiyenin En Büyük Kalkinma Projesidir

Gözden kaçırmayın

Gurbetin Başkenti Emirdağ’a Sri Lankalı Turistlerden Ziyaret Video Haber

Güneydogu Anadolu Projesi (GAP), Türkiye’nin en büyük kalkinma projesidir. GAP’tan Diyarbakir, Gaziantep, Sanliurfa, Adiyaman, Kilis, Mardin, Batman, Sirnak ve Siirt ili istifade etmektedir. GAP Projesi; 22 baraj, 17 hidroelektrik santrali ve takriben 1 milyon 58 bin hektar sulama alanindan olusmaktadir. GAP, Türkiye yüzölçümünün 10’unu, hidroelektrik enerji potansiyelinin 16’sini ve tarim potansiyelinin 20’sini olusturmaktadir. GAP’in en önemli iki su kaynagi Firat ve Dicle nehirleridir. Firat Nehrinin sinirlarimiz içindeki toplam yillik su potansiyeli 32 milyar m3, Dicle Nehrinin ise 21 milyar m3’tür. Ülkemizde 25 havzanin toplam su potansiyeli 186 milyar m3 olup, bu suyun 30’u GAP bölgesindedir. GAP Projeleri 7’si Firat havzasinda, 6’si ise Dicle havzasinda olmak üzere 13 büyük projeden olusmaktadir. Dünya’nin sayili projelerinden olan GAP ile bölgenin münbit topraklari suyla bulusmakta, sulu tarim vasitasiyla basta bölge insani olmak üzere bütün Türkiye kalkinmaktadir. Bölgenin kalkinmasi, vatandaslarin refah seviyelerinin yükseltilmesi, issizligin azaltilmasi, terör hadiselerinin azaltilmasi adina bölgenin makûs talihini degistirecek Güneydogu Anadolu Projesi hazirlanmistir. GAP, her ne kadar Hükümetimizden önce baslatilmis bir proje olsa da 27 Mayis 2008 tarihi proje için bir dönüm noktasi olmustur. 27 Mayis 2008 tarihinde Cumhurbaskanimiz Sayin Recep Tayyip Erdogan’in Diyarbakir’da açikladigi GAP Eylem Plani ile birlikte bölgedeki çalismalar hizlanmis ve projeler birer birer tamamlanmaya baslamistir. Özellikle ödeneklerin 5 misline kadar arttirilmasiyla isler hizlanmistir. GAP kapsaminda bulunan 9 ile Hükümetimiz döneminde suyla alakali 50 milyar TL’lik muazzam bir yatirim yapilmistir.   GAP Eylem Plani tamamlandiginda yilda; Sulama faydasi 2,2 milyar ,  Enerji faydasi 4 milyar , Içmesuyu faydasi 546 milyon olmak üzere Milli Ekonomiye yillik katkisi toplam 6,746 milyar olacaktir. Ayrica 1.270.000 kisiye istihdam imkâni saglanacaktir.   Içmesuyu Temin Faaliyetleri GAP muhtevasindaki 9 il ve pek çok ilçede içmesuyu temini hususunda çok önemli projeler tamamlanmistir. GAP kapsaminda bulunan Diyarbakir, Adiyaman, Sanliurfa, Gaziantep, Kilis, Mardin ve Ilçeleri, Sirnak ve Idil ilçesi ile Siirt ve ilçelerinde DSI tarafindan tamamlanan tesislerle bugüne kadar toplam yillik 810 milyon m³ içmesuyu temin edilerek Bölgedeki illerin uzun vadeli ihtiyaçlari karsilanmistir. Sanliurfa’ya Atatürk Barajindan içmesuyu verilmektedir. Insa edilen içmesuyu aritma tesisi 1. Kademe, 2. Kademe, terfi merkezi ve ana dagitim hatlari ile yillik 197 milyon m3 içmesuyu verilmektedir. Sehrin 2050 yilina kadar olan içmesuyu ihtiyaci karsilanmistir. Sanliurfa ilçelerinde (Birecik, Hilvan, Siverek, Suruç, Viransehir) devam eden 6 adet içmesuyu tesisinin insaati ise 2021 yili sonuna kadar tamamlanarak yilda toplam 73,87 milyon m3 içmesuyu temin edilecektir. Diyarbakir, bölgenin en büyük illerinden biri olup, sehre Dicle Barajindan su iletilmektedir. Bu kapsamda 25 km’lik isale hatti ve günlük aritma kapasitesi 255.000 m3 olan içmesuyu aritma tesisi insa edilerek sehre yillik 128 milyon m3 içmesuyu verilmektedir. Diger yandan Ergani ilçesinin içme suyu problemini çözmek için yilda 15,6 milyon metreküp içme suyu temin edecek isale hatti ve aritma tesisinin insaati tamamlanarak sehre su iletilmistir. Mardin'de Beyazsu Kaynagindan alinan menba suyu, 127 kilometre isale hatti ile Mardin sehir merkezi, Kiziltepe ve Nusaybin ilçeleri, Ortaköy, Senyurt ve Gökçebag Beldeleri ile Civar köylere ulastirilmistir. Bölgede yasayan vatandaslarin 2045'e kadar olan içme ve kullanma suyu ihtiyaci karsilanarak, yillik 46,5 milyon metreküp içme suyu saglanmaktadir. Adiyaman sehir merkezinin 2040 yilina kadar olan içmesuyu ihtiyaci, Çelikhan ilçesi yakinlarindaki; Havsari, Çokpinar, Mir ve Baliksirti kaynaklarindan alinan menba suyunun 35 km’lik isale hatti ile iletilmesiyle karsilanmistir. Proje ile yillik 20 milyon m3 içmesuyu temin edilmistir.  Sirnak’ta insa edilen 48,7 km uzunluktaki isale hatti ile Mijin Kaynagindan alinan menba suyu, Sirnak sehir merkezi, Balveren, Geçitboyu, Senoba, Yeni Hilal beldelerine iletilerek 2023 yilina kadar olan içmesuyu ihtiyaci karsilanmistir. Yillik 7,28 milyon m3 içmesuyu temin edilmektedir. Ayrica Idil ilçesinin 2040 yilina kadar olan yillik 1,58 milyon m3 içmesuyu ihtiyaci karsilanmistir. Silopi ilçesinin 2045 yilina kadar içmesuyu ihtiyacini karsilayacak isale hatti ve içmesuyu aritma tesisi tamamlanmistir. Cizre ilçesi için insa edilen 3,2 km’lik isale hatti ve günlük 100.000 m3 kapasiteli içmesuyu aritma tesisi ile Cizre’ye yillik 19 milyon m3 içme ve kullanma suyu saglanmistir. Siirt’e, Botan, Kezer ve Çayirli çaylarindan alinan yillik 35 milyon m3 içmesuyu toplam 159 km isale hatti ve ileri içmesuyu aritma tesisleri ile iletilmistir. Böylece Siirt sehir merkezi, Pervari, Kurtalan, Atabagi, Kayabaglar, Tillo yerlesim yerlerinin 2045 yili içmesuyu ihtiyaci karsilanmistir. Gaziantep sehir merkezinin içme ve kullanma suyu ihtiyacini karsilamak maksadiyla Mizmilli mevkiindeki YAS kuyularindan 47 km isale hatti dösenerek yillik 142 milyon m3 içmesuyu temin edilmistir. Gaziantep’in çilgin projesi Düzbag projesini tamamlayarak Suriyeli misafirlerimizin de yogun bir sekilde bulundugu ilimizde içme suyu anlaminda sikintiya son verdik. Gaziantep’e artik kaynak suyu kalitesinde içme ve kullanma suyu verilmeye baslandi. Düzbag Barajinin tamamlanmasiyla da sehre verilen su yilda 173,6 milyon m3’e yükselecek ve tamamen cazibeyle yani herhangi bir enerjiye ihtiyaç olmadan Gaziantepli vatandaslarimiz bu suya kavusmus olacak. Kilis’in içmesuyu ihtiyacin, insa edilen Seve Baraji, terfi merkezi, isale hatti ve içmesuyu aritma tesisi ile karsilanmistir. Kilis sehir merkezinin uzun vadeli içmesuyu ihtiyaci, insa edilen Yukari Afrin Barajindan karsilanacaktir. Içmesuyu isale hatti 2020 yilinin ilk yarisinda tamamlanacak ve sehir merkezine yilda ilave 19,88 milyon m³ içmesuyu temin edilecektir. Batman sehir merkezinin 2050 yilina kadar olan içme ve kullanma suyu Zilek Kaynaklarindan temin edilecektir. Yapilan tesislerle gelecekte Ilisu Baraj rezervuari altinda kalacak olan Zilek Kaynaklarinin toplam kapasitesi olan 3,4 m3/s karsi sahile alinmistir. Böylece Batman sehir merkezinin uzun vadeli içme ve kullanma suyu ihtiyacini giderme potansiyeli olan Zilek Kaynaklari Ilisu Baraj gölünden korunmustur.      Sulama Faaliyetleri Ülkemizin en büyük kalkinma projesi olan GAP’in en önemli kismi sulamalardir. Proje kapsaminda toplam 1,058 milyon hektar ekonomik sulanabilir alanin sulanmasi basta bölge olmak üzere bütün ülkemizin kalkinmasina büyük katki saglayacaktir. 27 Mayis 2008 tarihinde uygulamaya konulan GAP Eylem Plani ile birlikte özellikle sulama projelerinde büyük gelisim saglanmistir. Sulama projelerinin en önemli ve zor bölümü olan atar damar niteligindeki dev ana kanallar tamamlanmistir. Insa edilen ana kanallardan biri de Sanliurfa - Mardin Ana Kanalidir. Bu kanal adeta bir sun’i nehir gibidir. 221 km uzunlugundaki ana kanalin debisi 200 m3/sn olup, Kizilirmak Nehrinin Mart ayi debisine esittir. 221 km uzunlugundaki bu kanal 161 km’lik Süveys Kanalindan daha uzundur. Harran ana kanalinin uzunlugu ise 150 km’dir. Urfa ana kanallarinin uzunlugu da 70 km’dir. Sulamalar GAP’in en kilit bölümünü teskil etmektedir. Bu konuda çok önemli sulama projeleri hayata geçirilmistir. 2002 yilina kadar GAP’ta 198.854 hektar arazi sulanirken, son 18 yilda insa ettigimiz sulama projeleri 579.000 hektara çikardik. Böylece GAP Eylem Planinda yer alan sulamalarda 55 nispetinde gerçeklesme saglanmistir. Sanliurfa, sulamalardan en fazla istifade eden illerden biridir. Sanliurfa’da muazzam sulama tesislerini tamamlayarak ilin münbit topraklarini suyla bulusturduk. Sanliurfa’da son 18 yilda 2 milyon 657 bin dekar araziyi sulamaya açtik. Bunlardan Suruç Ovasinin sulanmasi vatandaslarimizin 100 yilik bir hayali idi. Suruç Ovasinin sulanmasi için Atatürk Barajindan aldigimiz suyu, toplam 2,5 milyar lira maliyetle insa ettigimiz Suruç Tüneliyle ovaya aktardik. Proje; Suruç ilçe merkezi ve 134 yerlesim yerine ait toplam 950.970 dekar arazinin sulanmasini kapsamaktadir. Suruç Ovasi projenin 60’i olan 562.950 dekar arazinin sebekesi tamamlanarak sulamaya açilmistir. Böylece Suruç ilçe merkezi ve 105 yerlesim yerinin zirai arazileri suya kavusmustur. Sanliurfa’ya kazandirdigimiz diger bazi sulama tesisleri ise; Bozova Merkez Pompaj Sulamasi Bozova Pompaj Sulamasi 1. Kisim Bozova Pompaj Sulamasi 3. Kisim Ceylanpinar YAS Sulamalari Yaylak Ovasi Sulama Projesi Harran Ovasi Sulamasi 5. Kisim Harran Ovasi Sulamasi 6. Kisim Yukari Harran Ovasi Sulamasi Ana Kanali Yukari Harran Ovasi Sulama Sebekesi Sanliurfa Ovasi Sulamasi 3. Kisim Sanliurfa Bugdayhöyük Pompaj Sulamasi Tepedibi Pompaj Sulamasi Tasbasan Depolamasi Tasbasan Sag Sahil Sulamasi Sebeke Tasbasan Sol Sahil Sulamasi 1. Kisim Tasbasan Sol Sahil Sulamasi 2. Kisim Mardin Ceylanpinar Ovalari Cazibe Sulamasi 2. Kisim Mardin-Ceylanpinar Ovalari Sulamalari Asagi Mardin Ana Kanali 1. Kisim Mardin-Ceylanpinar Ovalari Sulamalari Asagi Mardin Ana Kanali 2. Kisim Mardin-Ceylanpinar Ovalari Sulamalari Asagi Mardin Ana Kanali 3. Kisim   Mardin’da ise sulama tesisleri için Sanliurfa – Mardin Ana Kanali kilit rol almaktadir. Mardin Ceylanpinar Ovalari Cazibe Sulamasi 3. Kisim Sebeke ve Mardin Depolamasi Cazibe Sulamasi tesisleriyle toplam 460.620 dekar arazi sulamaya açilacaktir. Yine Mardin Depolamasi Pompaj Sulamasi 1. Kademe ve 2. Kademe ile de toplam 557.000 dekar arazi sulanacaktir. Diyarbakir’da toplam 260.000 dekara arazi sulamaya açilmistir. Diyarbakir’a kazandirdigimiz sulama tesislerinden en önemlisi Kralkizi-Dicle Pompaj Sulamasi 1. Kisim isidir. Pamukçay Barajini insa ettigimiz Diyarbakir’da 7 barajin da insaati devam etmektedir. Diyarbakir’da insa ettigimiz diger bazi sulama tesisleri ise; Kralkizi-Dicle Projesi Kapsamindaki 23 Km’lik Kralkizi-Dicle Isale Kanali Kralkizi-Dicle Cazibe Sulamasi 1. Kisim Kralkizi-Dicle Cazibe Sulamasi 2. Kisim Anakanal Kralkizi-Dicle Cazibe Sulamasi 3. Kisim Anakanal Kralkizi-Dicle Cazibe Sulamasi 4. Kisim Anakanal Batman Sag Sahil Sulamasi Diyarbakir’in ve bölgenin en büyük projelerinden biri Silvan Projesi’dir. Projenin en büyük depolama tesisi Silvan Baraji gövde yüksekligi bakimindan ülkemizin ve Avrupa’nin kendi sinifinda en büyük barajidir. Silvan Baraji ise bölgenin kalkinmasina büyük katki saglayacaktir. 235.000 hektar araziyi sulayacak, ülke ekonomisine yilda 1,1 milyar TL katki saglayacak, 305.000 kisiye istihdam saglayacaktir. Baraj 2022 yilinda tamamlanacaktir. Adiyaman’da toplam 111.120 dekar münbit arazi sulamaya açilmistir. Çamgazi Sulamasi ile 80.000 dekar, Samsat Pompaj Sulamasi ile de 28.000 dekar münbit arazi sulanmaktadir. Adiyaman’a Kahta Menzil Barajinin insaatini tamamladik. Bu barajin haricinde insaati devam eden çok önemli barajlar bulunmaktadir. Bunlar; Koçali Baraji, Gömükan Baraji, Çetin Baraji, Çelikhan Yesiltepe Baraji Gerger Çifthisar Baraji Gölbasi Balkar Baraji Gölbasi Çelik Baraji Gölbasi Çinarligöl Baraji Adiyaman Merkez Akçali 1 Baraji Adiyaman Merkez Akçali 1 Baraji Adiyaman Merkez Pinaryayla Baraji   Gaziantep’te toplam 203.930 dekar araziyi sulamaya açtik. Ardil Baraji, Islahiye Bayraktepe Baraji, Kayacik Baraji, Nurdagi Kozluk Baraji ve Doganpinar Baraji tamamlanmistir. Islahiye Günes Baraji ile Islahiye Yesemek Barajinin insaati devam etmektedir. Belkis Nizip Pompaj Sulamasi, Kayacik Sulamasi ve Ardil Baraji Sulamasi Gaziantep’in en büyük sulama tesisleridir. Kilis’te toplam 83.150 dekar arazi sulamaya açilmistir. Kilis’te, Seve Baraji ve Yukari Afrin Barajini insa ettik. Musabeyli Baraji ile Narlica Barajlarinin insaati devam etmektedir. Kayacik Sulamasinin Kiliste kalan kismi ile 69.000 dekar münbit arazi sulamaya açilmistir. Batman’da toplam 138.360 dekar arazi sulamaya açilmistir. Sulanan bu alanin tamami Batman Sol Sahil Sulamasi ile gerçeklestirilmistir. Ayrica Garzan Kozluk Sulamasi Kanallari yenilenmistir. Ayrica Batmanda enerji maksatli olan Batman Baraji da isletme safhasindadir. Sirnak’ta Çetintepe Baraji, Musatepe Baraji, Silopi Baraji ve Sirnak Baraji insaati tamamlanmistir. Balli Baraji, Uludere Baraji ve Kavsaktepe Barajinin insaati devam etmektedir. Siirt’te Baykan Veysel Karani Göleti insaati devam etmektedir.   Enerji Faaliyetleri GAP, enerji yönüyle de ülkemiz için çok önemli bir projedir. Türkiye’nin hidroelektrik enerji potansiyelinin 16’si GAP kapsaminda yer almaktadir. GAP, enerji projeleri çerçevesinde, Firat ve Dicle nehirleri ile yan kollari üzerinde 22 baraj ve 17 hidroelektrik santral yapilarak, 7.392 MW kurulu güç ile yilda 27 milyar kilowatt.saat enerji üretilecektir. Enerji projelerinde gerçeklesme orani suanda 77’dir. Insa edilmekte olan 3 adet baraj ve HES’in yillik enerji üretimi toplam 4 milyar 940 milyon kilowatt.saat’ten fazladir. GAP’in Kilit Projesi; Ilisu Baraji ve HES’tir. Dolgu hacmi bakimindan Türkiye’nin 2. büyük, kurulu güç bakimindan 4. büyük barajidir. Kurulu gücü 1.200 megavat, yillik ortalama enerji üretimi 4,12 milyar kilovatsaattir. Sadece elektrik enerjisi üretiminden ekonomiye yilda 2,5 milyar lira katki saglayacaktir. Ilisu Baraji tamamlanmis olup, su tutma islemleri devam etmektedir.  Taskin Koruma Faaliyetleri Güneydogu Anadolu Bölgesinde bulunan 9 ilde, son 18 yilda toplam 262 adet taskin koruma tesisi insa edilmistir. Insa edilen bu tesislerle toplam 273 adet yerlesim yeri ile 37.000 dekar arazi taskin zararlarindan korunmustur.   Ormancilik ve Doga Koruma Faaliyetleri GAP’ta bulunan illere muazzam agaçlandirma çalismalari yapilmistir. 2003 yili öncesi dönemde yillik ortalama dikilen fidan sayisi 1,7 milyon adet iken, 2003-2019 yillari arasinda GAP bölgesindeki illere yillik ortalama 12,2 milyon adet fidan dikilmistir. Bölgede bulunan 9 ilde toplam takriben 210 milyon fidan toprakla bulusturulmustur. Ayrica bölgede 2 milli park ve 13 tabiat parki ile tabiat turizmine önemli katki saglanmistir.   Meteoroloji Faaliyetleri     GAP bölgesi zirai faaliyetlerin yogun oldugu bir bölge olmasi sebebiyle bütün il ve ilçelere otomatik meteoroloji gözlem istasyonu (OMGI) kurulmustur. 9 ilde toplam 118 adet OMGI kurulmustur. Uçuculuk faaliyetleri için vazgeçilmez olan meteorolojik ürün ve hizmetlerin sunulmasi ve uçus güvenligine katki saglanmasi maksadiyla bölgede bulunan 8 havaalanina, havaalani otomatik meteoroloji gözlem istasyonu kurulmustur. 350 km yariçapli bir alanda gerçek zamanli ve yüksek çözünürlüklü gözlem verisi elde edilmesi, nereye, ne zaman ve ne kadar yagis düsecegine iliskin bilgiler saglanmasi, kuvvetli meteorolojik hadiseler ve bu hadiseler sonucu olusan tabii afetlerin sebep oldugu can ve mal kayiplarinin azaltilmasi maksadiyla Sanliurfa ve Gaziantep’e meteoroloji radari kurulmustur. Ayrica Siirt, Diyarbakir, Mardin ve Sanliurfa’ya yildirim tespit ve takip sistemi kurulmustur.