Gözden kaçırmayın

Afyon'da Sağlık Çalışmalarının Gelişimi: Göğüs Hastalıkları Alanında Yeni Adımlar.Afyon'da Sağlık Çalışmalarının Gelişimi: Göğüs Hastalıkları Alanında Yeni Adımlar.

Uyku her ne kadar çogu kisi tarafindan dinlenmenin tek yolu gibi gözüküyorsa da aslinda vücudun kendini yenileme imkani bulabildigi ender anlardan biridir. Düsünün ki yillar boyu uyku durumunda bile durmadan çalisan tüm organlarin düsük tempoda kalabildigi ve dinlenebildigi tek an uyku halidir. Öyle ki uzun süren uykusuzluk bagisiklik sistemi basta olmak üzere ciddi zararlara yol açabilir.   Avrasya Hospital Nöroloji Uzmani Dr. Türkan Uslu konu ile ilgili önemli açiklamalarda bulunuyor.   Uykusuzluk nedir? Uykusuzluk denildiginde; ya uykuya dalma da güçlük ya da uykuyu sürdürmede problem yasama akla gelir. Dolayisiyla uykusuzluk (insomnia) toplumda her yasta, üç kisiden birinde görülen önemli bir saglik problemidir. Her seyden önce saglikli bir uyku için, çevresel ve psikolojik sartlarin uygunlugu çok önemlidir. Insanlarin çogu; zaman zaman yorgunluk, stres gibi nedenlerle bir veya iki gece uykusuzluk çekebilir.   Kaliteli bir uyku için… Yatak odasinin ses ve isik yalitimi iyi olmali, içerde herhangi bir elektronik esya bulundurulmamalidir. Oda içerisinde bir buket gülün vazo içerisinde bulundurulmasi hem uykuya geçisi kolaylastirir hem de hafizanin daha verimli olmasini saglar. Yatak odasinda yasemin, gardenya ve lavanta bitkileri bulundurmak saglikli bir uyku için olumlu etki yapabilir. Papatya, sari kantaron, kediotu, serbetçiotu gibi bitkilerden elde edilen çaylar, rahat bir uyku saglayabilir. Yalniz bu bitki çaylarini, uyku ilaçlari ile birlikte kullanmaktan kaçinilmalidir.   Uyku öncesinde çay, kahve içmek yani kafein almak uykuya geçisi zorlastirmaktadir, bu içeceklerin tüketiminin de geç saatlerde olmamasi gerekir. Alinan tüm tedbirlere ragmen, uyku sorunu haftalar veya aylarca devam ederse profesyonel yardim almak gerekir.   Uyku bozukluklari Uyku bozukluklari uykuya dalma veya sürdürme güçlügüne yol açarak, çogu yasam kalitesinin azalmasina ve kisinin sagliginin bozulmasina neden olur. Uyku bozukluklari genel anlamiyla, trafik kazalari ve mesleki kazalara neden olabildigi için bir halk sagligi sorunu haline gelebiliyor. Ayrica uyku, hem bedensel hem de zihinsel dinlenme için sarttir. Hafiza, uyku esnasinda derlenip toparlanir. Bu yüzden uyku bozuklugu yasayanlar, degisik derecelerde bellek sorunlari da yasayabilirler. Bazi uyku bozukluklarinin, gündüz asiri uyku egilimine de neden olarak,  yasami tehdit edebilecek boyuta bile ulastigini görüyoruz.   Uyum bozukluguna bagli uykusuzluk Uyum bozukluguna bagli uykusuzluk; genelde birkaç gece süren, uykuya dalmada veya uykuyu devam ettirmede problem yasamadir. Bu uykusuzluk tablosu üç aydan daha kisa sürer. Genellikle heyecan veya stres altinda olusur. Eriskinler önemli bir is toplantisi öncesinde veya bir aile bireyi veya yakin arkadasi ile bir tartisma sonrasinda siklikla kötü uyurlar.   Gündelik hayatta bu sikâyetlere sikça tanik olmusuzdur. Insanlar evlerinden uzakta olduklarinda uyku problemine sahip olma egilimindedirler. Zaman dilimi ötesindeki yolculuklar (jet lag) da uyum bozukluguna bagli uykusuzluga neden olabilir. Yatma vaktine yakin bir zamanda yapilan egzersizler (iki saat içinde) de bu tip bir uykusuzluga yol açabilir.   Çocuklar; özellikle sonbaharda, okullarin açilmadan hemen önce, uykularinda çok sik dönerler ve hareket ederler.  Stresli durum sona erdiginde, ya da yasanilan sorunlar düzeldiginde uyku normale döner. Eger uykusuzluk bir aydan daha uzun sürüyorsa bu durumda kronik bir uykusuzluk probleminden söz edilebilir.   Psikolojik Uykusuzluk Durumlari Eger saglikli uyumaniza engel olacak bir gerilim ve kaygi ortami varsa ve siz de bu nedenle bir kaç gündür kötü uyuyorsaniz, o geceki uykunuzun da normal olmayacagini düsünerek endiseye kapilabilir, uyumak için daha fazla çaba harcayabilirsiniz.   Bu ise genellikle islerin daha kötü gitmesine neden olur. Birkaç gece sonra, yataga gitmeden önce yaptiginiz bir takim seyler size uyku sorunlarinizi hatirlatir. Pijamalarinizi giymek, isiklari kapatmak ve battaniyenin altina girmek aniden sizin daha uyanik hale geçmenize neden olabilir.   Bu arada ilginç durumlar da ortaya çikar. Örnegin yataginda normal uykuya dalmada problem yasayan bir kisi, yatak ortamindan uzaklastiktan sonra koltukta ya da kanepede kitap okurken ya da televizyon izlerken uykuya dalabilir. Ögrenilmis psikolojik uyku sorunlari genelde çok sikinti olusturmaz ve zamanla normal fizyolojik yatak uykusuna dönülebilir.   Uykuda solunum bozukluklari Bu konuda en çok gördügümüz tablo, uykuda solunum durmasi hastaligidir (uyku-apne sendromu). Bu hastaligin en sik belirtisi de horlamadir. Horlama, daha çok kilolu kisilerde görülür. Alkol alimi ve asiri yorgunluk da horlamaya sebep olabilir. Uyku esnasinda solunum durmasi, on saniyeden bir dakikaya kadar sürede olabilir. Uyku apnesi olan kisilerde beyin oksijenasyonu da normal olmayacagi için hafiza, ögrenme ve algilama fonksiyonlarinda problemler ortaya çikabilir. Uykuda solunum durmalarinin en önemli özelliklerinden biri de, gün içinde sürekli uykululuk hali yasanmasi ve bazen ciddi tehlikelere neden olabilecek ani uyuklamalarin olusabilmesidir. Böyle kisiler bazen kirmizi isikta araç dururken bile direksiyon basinda uyuyabilirler. Hatta kazalara sebebiyet verebilirler. Uyku apnesi olanlara uyku testi (polisomnografi) yapilarak, tablonun degerlendirilmesi gerekir. Asiri durumlarda, uyku süresince solunum yolunu açik tutarak, apneyi önleyen çesitli cihazlardan yararlanilabilir.   Uykuda hareket bozukluklari Bu baslik altinda en çok dikkati çeken huzursuz bacak sendromudur. Kisi tam uykuya dalarken ya da henüz uykunun basinda veya uykunun herhangi bir bölümünde ani kol ve bacak atmalari ile uykudan uyanir. Bir süre uyumak için çabaladiktan sonra, uyku asamasina geçmeyi basarir. Fakat sonrasinda siddetli kol, bacak hareketleri ile yeniden uyanir. Gece boyu bu döngü tekrarlanir. Kisi bir türlü huzurlu ve deliksiz uyuyamaz. Sabah da tam dinlenmemis olarak kalkar.   Genelde daha çok bacak hareketleri seklinde olur. Kisi siddetli bacak hareketi ile uyanir. Hatta bu esnada yaralanmalar bile olabilir. Neyse ki günümüz tip teknolojisinde huzursuz bacak sendromunu ilaçlarla tedavi etmek mümkün olabilmektedir. Kan, demir seviyesindeki düsüsler huzursuz bacak sendromuna neden olabilir. Bu yüzden, bu tip rahatsizliklarda mutlaka serum demir seviyesi arastirilmalidir.   Uykuda dis gicirdatma Dis Gicirdatma (Bruksizm) yasanilan streslere karsi bir türlü gevseyemeyen ve bilinçaltindaki olumsuz enerjinin tam bosaltilamadigi durumlarda görülür. Kisi uykunun non-REM dönemlerinde yani bedensel dinlenmenin olmasi gereken kisimlarinda sürekli dis gicirdatir. Ancak rüya görüyorsa, dis gicirdatmasi kesilir. Rüyadan sonra devam eder. Bazen öylesine siddetli olur ki, kisilerin bir iki senede bir, tüm dislerini yeniden yaptirmalari gerekebilir. Böyle agir durumlarda gevsetici, rahatlatici ilaçlar ya da agiz içi dis koruyucu aletler uygulanabilir.   Kaliteli bir uyku için… Psikolojik açidan iyi olma hali ve fizyolojik açidan saglikli olmak, uyku düzeni için kuskusuz ki en önemli faktörlerdir. Gündelik hayatini sürdürmek için gerekli enerji, uyku sirasinda toplanir.   Yatak odasinin ses ve isik yalitimi iyi olmali, içerde herhangi bir elektronik esya bulundurulmamalidir. Oda içerisinde bir buket gülün vazo içerisinde bulundurulmasi hem uykuya geçisi kolaylastirir hem de hafizanin daha verimli olmasini saglar.    Yatak odasinda yasemin, gardenya ve lavanta bitkileri bulundurmak saglikli bir uyku için olumlu etki yapabilir. Papatya, sari kantaron, kediotu, serbetçiotu gibi bitkilerden elde edilençaylar, rahat bir uyku saglayabilir. Yalniz bu bitki çaylarini, uyku ilaçlari ile birlikte kullanmaktan kaçinilmalidir.   Uyku öncesinde çay, kahve içmek yani kafein almak uykuya geçisi zorlastirmaktadir, bu içeceklerin tüketiminin de geç saatlerde olmamasi gerekir.   Alinan tüm tedbirlere ragmen, uyku sorunu haftalar veya aylarca devam ederse profesyonel yardim almak gerekir. Unutulmamalidir ki, günümüz tip teknolojisinde çözümsüz sorun yoktur. Afyon HABERI